ورق گالوانیزه چیست؟ کاربرد انواع آن و روش های تولید

امروزه صنعت ساختمان‌سازی نیز همراه با پیشرفت تکنولوژی در دنیا به ساخت‌وساز مدرن روی آورده و به دنبال استفاده از مصالح مطمئن و باکیفیت است. یکی از این مصالح قابل‌اطمینان ورق‌های فولادی با پوشش‌ محافظ ویژه هستند که به آن ورق گالوانیزه گفته می‌شود.

در این مقاله که به نوعی راهنمای استفاده از ورق گالوانیزه است، در مورد  مزایا و معایب ورق گالوانیزه بحث شده و پاسخ به سؤالاتی مثل «چرا از ورق گالوانیزه استفاده کنیم؟» داده شده است.

ورق گالوانیزه چیست؟

ورق فولادی گالوانیزه یک ورق فولادی معمولی با یک ‌لایه محافظ از جنس روی است که آن را در برابر نفوذ رطوبت و قرار گرفتن در معرض هوا مقاوم می‌کند. چنین روکش محافظی را می‌توان فقط در یک یا هر دو طرف یک ورق فولادی اعمال کرد. ضخامت پوشش محافظ ممکن است بسته به کاربری ورق گالوانیزه و همچنین میزان رطوبت مورد انتظار محیط متفاوت باشد.

روش‌های تولید انواع ورق گالوانیزه:

گالوانیزه کردن به شش روش زیر صورت می‌گیرد که در مورد هریک توضیح مختصری داده‌ایم:

1. روش گالوانیک

فرایند اعمال فلز روی (Zinc) بر سطح آهن یا فولاد با استفاده از محلول الکترولیت را روش گالوانیک می‌نامند.

2. گالوانیزه شدن با استفاده از دمای بالا

این روش پوشش دادن یک فلز (معمولاً آهن یا فولاد) با یک‌لایه از جنس روی با فروبردن محصول در حمامی از روی مذاب با دمای حدود 460 درجه سانتی‌گراد است.

3. گالوانیزه با استفاده از حرارت پایین

پوشش یک سطح فلز با یک ترکیب ویژه حاوی پودر روی (Zinc) را روش گالوانیزه با استفاده از درجه حرارت پایین می‌گویند.

4. روش شراردیزه کردن (Sherardization)

یک روش گالوانیزه است که شامل استفاده از پودر روی (پردازش در دمای بالا از 300 تا 450 درجه سانتی‌گراد) یا بخار روی (با دمای 800-900 درجه سانتی‌گراد) می‌شود.

5. گالوانیزه با پاشش روی

روش پاشش روی برای گالوانیزه نمودن سطح، همان فرآیند گرده‌افشانی فولاد یا آهن با روی توسط یک اسلحه فنی ویژه است.

6. گالوانیزه پویا گازی

در این روش پوشش روی با استفاده از جریان جت مافوق صوت بر روی سطح فلز قرار می‌گیرد.

از کدام ویژگی ورق گالوانیزه برای طبقه‌بندی آن استفاده می‌کنند؟

استانداردهای طبقه‌بندی در کشورهای مختلف متفاوت است؛ اما معمولاً در زمینه الزامات فنی محصولات گالوانیزه، نام تجاری و مجموعه‌ای از ابعاد در تمام این استانداردها تعیین می‌شوند. ویژگی‌های اصلی طبقه‌بندی ورق‌های گالوانیزه عبارت‌اند از:

1. مساحت ویژه کاربری (پروفیل، ساخت سازه‌های فلزی، لوله و غیره)
2. ترکیب شیمیایی مواد پوششی (روی خالص، یا آلیاژهایی مانند روی-آهن-روی، آلومینیوم-آلومینیوم روی-روی، منیزیم و غیره)
3. ضخامت و وزن پوشش محافظ گالوانیزه

با کاربردهای ورق گالوانیزه آشنا شوید.

 به دلیل مقاومت در برابر شکست، سهولت در نصب، دوام بالا و مقاومت در برابر خوردگی در محیط‌های تهاجمی، استفاده از ورق گالوانیزه در بسیاری از صنایع و بخش‌های تولیدی رواج یافته است. ورق گالوانیزه به دلیل وزن کم، اغلب در بام و سقف ساختمان‌ها استفاده می‌شوند. علاوه بر این، این ماده به‌عنوان پایه‌ای برای تولید مقاطع دیگری که در سقف‌ها و نماها کاربرد دارند، مانند سیستم‌های تهویه اجباری، مجاری مانند ناودان‌ها و زیرپوش‌ها به‌کاربرده می‌شود. همچنین تقریباً در همه واحدهای صنعتی از این ورق تا برای ساخت قطعات سازه‌ای استفاده می‌گردد. از ورق گالوانیزه معمولاً در ساخت ورق‌های پروفیل‌دار، کاشی فلزی یا نمای سایدینگ فلزی نیز استفاده می‌شود. از کاربردهای دیگر ورق فولادی گالوانیزه می‌توان به ساخت سیلوهای صنعتی، تأسیسات ذخیره موقت یا سیلوهای کشاورزی اشاره کرد.

همان‌طور که مشخص است، در عمل ورق گالوانیزه به معنای واقعی کلمه در همه‌جا استفاده می‌شود. باکمی دقت متوجه خواهید شد که در حال حاضر مقاطع ساخته‌شده از این نوع ورق در بسیاری از سازه‌های اطراف ما وجود دارد؛ به‌عنوان‌مثال، در کشتی‌ها، فرودگاه‌ها و ایستگاه‌های راه‌آهن، تابلوهای تبلیغاتی، اتومبیل‌ها، پله‌ها، قرنیزها، نرده‌ها و سایر سازه‌های فلزی از ورق‌های گالوانیزه استفاده ‌شده است.

به طور کلی ورق گالوانیزه در بخش‌های زیر مورد استفاده قرار می‌گیرد:

• کارخانه‌های لوله و پروفیل
• ادوات کشاورزی
• لوازم‌خانگی
• صنایع خودروسازی
• حمل‌ونقل و راه‌سازی
• مبلمان شهری
• کابل‌سازی
• ساخت قفسه
• پوشش سقف و شیروانی
• گلخانه‌ها و مکان‌های مرطوب

مزایا و معایب ورق گالوانیزه چیست؟

ورق گالوانیزه دارای چندین مزیت است که در ادامه به آن‌ها اشاره می‌شود:

• طول عمر ورق گالوانیزه بالا است

حداقل عمر استفاده از یک ورق گالوانیزه 10 سال است. پوشش گالوانیزه دارای ساختار متالورژیکی خاصی بوده که مقاومت مناسب در برابر صدمات مکانیکی، سایش و خوردگی را تضمین می‌نماید.

• فولاد گالوانیزه ترکیبات فلزی منحصربه‌فردی دارد

پوشش روی کاملاً با پایه فلزی در تعامل است. در طول استفاده از این ورق‌ها هیچ نوع شکاف مواد، لایه‌برداری، پارگی و جدا شدن برای روکش روی آن‌ها اتفاق نخواهد افتاد.

• ورق‌های فولادی گالوانیزه با محیط‌زیست سازگارند

روی یک ماده طبیعی است و سموم مضری از خود منتشر نمی‌کند؛ بنابراین، می‌توان آن را به‌راحتی و بدون هیچ نگرانی در اماکن مسکونی استفاده کرد.

• ورق گالوانیزه طیف کاربردی گسترده‌ای دارد.

از فولاد گالوانیزه در ساخت پانل‌ها و تابلوهای برق، سینی کابل، برخی از قطعات لوازم‌خانگی و  تجهیزات آشپزخانه، مخازن، مجراهای هوا و دودکش، ناودان‌ها، لوله‌ها، بدنه و سقف سوله‌ها و سالن‌ها استفاده می‌شود.

• ورق‌های گالوانیزه را می‌توان به‌راحتی نصب و تعمیر کرد.

برای نصب ورق‌های گالوانیزه نیاز به‌ صرف زمان زیادی برای آماده‌سازی سطح، رنگ کردن و یا بازرسی آن نخواهد بود. همچنین در صورت نیاز به تعمیر، پوشش گالوانیزه این ورق‌ها را به‌راحتی و بدون نیاز با هیچ آزمایش مخربی و تنها از طریق چشم می‌توان کنترل و بازرسی نمود.

• ظاهر زیبای ورق گالوانیزه

این روزها ورق‌های گالوانیزه نسبت به دیگر محصولات مشابه خود از ظاهر زیباتری برخوردارند. معمولاً ورق‌های گالوانیزه در رنگ‌ها و طرح‌های متنوعی تولید می‌شوند تا جنبه تزئینی نیز داشته باشند.

• استفاده مجدد از ورق گالوانیزه امکان‌پذیر است.

اگر ورق گالوانیزه به‌درستی برداشته شود، مشخصات فنی و خصوصیات اولیه آن کاملاً حفظ‌شده و می‌توان از ورق‌های قدیمی گالوانیزه استفاده مجدد کرد.

• ورق گالوانیزه قیمت قابل قبولی دارد.

ورق‌های فولادی گالوانیزه یکی از مصالح ساختمانی مقرون‌به‌صرفه محسوب می‌شوند؛ زیرا در فرایند ساخت آن‌ها برای انجام عملیات گالوانیزاسیون، در مقایسه با سایر روش‌های معمول جلوگیری از خوردگی، نیاز به هزینه کمتری است. همچنین این ورق‌ها هزینه کمتری برای تعمیرات و نگهداری لازم خواهند داشت.

• مقاومت ورق‌های گالوانیزه در برابر صدمات مکانیکی و شیمیایی بالاست.

ورق‌های گالوانیزه مقاومت زیادی در برابر انواع صدمات مانند سایش و خوردگی دارند. با این روش، همه سطوح ورق اعم از فرورفتگی‌ها، گوشه‌ها و لبه‌های ورق پوشش داده شده و از خوردگی جلوگیری می‌شود.

• ورق‌های گالوانیزه فرم دهی و شکل‌دهی بالایی دارند.

این ورق‌ها را می‌توان به‌راحتی فرم‌دهی و شکل‌دهی کرد و همین‌طور قابلیت جوشکاری یکی دیگر از مزایای ورق گالوانیزه است.

از معایب ورق گالوانیزه هم می‌توان  به آسیب‌پذیر بودن آن در برابر خراشیدگی اشاره  کرد که  در صورت خراشیده شدن پوشش روی، ورق به سرعت زنگ می ‍زند. همچنین مقاومت آن  در مقایسه با فولاد ضد زنگ کمتر است.

تفاوت ورق گالوانیزه معمولی با رنگی چیست؟

برای تولید ورق گالوانیزه رنگی، ابتدا ورق گالوانیزه معمولی چربی زدایی شده و سپس با مواد قلیایی شسته می‌شود. سپس برای بالا بردن قدرت جذب رنگ، یک لایه اپوکسی روی ورق گالوانیزه اعمال شده و آن را از کوره عبور می‌دهند. پس از اعمال رنگ، یک بار دیگر ورق گالوانیزه در کوره قرار می‌گیرد.

قیمت ورق گالوانیزه چگونه تعیین می‌شود؟

قیمت ورق گالوانیزه به‌صورت کیلویی اعلام‌شده و بر اساس برند، ضخامت و سایزی که سفارش داده می‌شود، تعیین می‌گردد. البته فاکتورهای دیگری مانند قیمت مواد اولیه، قیمت ارز و برخی سیاست‌گذاری‌ها نیز بر قیمت این کالا تأثیرگذار هستند.

از کجا می‌توان ورق گالوانیزه را خریداری کرد؟

آسرون انواع ورق گالوانیزه را برای فعالیت‌های ساختمانی و ساخت مهندسی ارائه می‌دهد. این ورق‌ها از معتبرترین برندهای حال حاضر بازار، همچون فولاد مبارکه اصفهان، هفت الماس، تاراز شهرکرد و امیرکبیر کاشان هستند و از ضخامت 0.5 تا 2 میلی‌متر تولید می‌گردند.