میلگرد یکی از مقاطع فولادی است که طی فرایند نورد گرم تولید شده و به آن «تقویت‌کننده» هم گفته می‌شود. میلگردها در 2 دسته ساده (A1) و آجدار طبقه‌بندی می‌شوند. نوع آجدار خود به 3 گروه A2، A3 و A4تقسیم می‌گردد که هر یک ویژگی‌ها و کاربردهای خاص خود را دارند؛ اما در کل می‌توان گفت که مهمترین کاربرد میلگردهای آجدار، افزایش مقاومت کششی بتن در برابر شوک‌های وارده در هنگام زلزله است. همین موضوع باعث شده تا میلگردها نقش مهمی در صنعت ساختمان داشته باشند. انواع میلگرد ازلحاظ شکل ظاهری، ویژگی‌های فیزیکی و شیمیایی و کاربرد با یکدیگر متفاوت‌اند که شناخت این تفاوت‌ها برای تمام فعالان حوزه ساخت‌وساز ضروری است.
در ادامه با انواع مختلف میلگرد، شکل ظاهری و روش محاسبه وزن آن‌ها آشنا خواهید شد. در انتها نیز به عوامل اثرگذار بر قیمت روز میلگرد مانند قیمت آهن پرداخته شده است.
در ایران از انواع مختلف استانداردهای میلگرد استفاده می‌شود؛ اما معروف‌ترین و قدیمی‌ترین استاندارد میلگرد در ایران، استاندارد روسی GOST است. انواع میلگرد در بازار ایران بر اساس همین استاندارد به 4 دسته A1، A2، A3 و A4 تقسیم می‌شود که در ادامه به توضیح هریک می‌پردازیم:
1. میلگرد ساده (S240) A1
این میلگرد قابلیت جوشکاری و تغییر شکل را دارد. میلگردهای ساده A1 دارای استحکام کششی برابر با 360 مگاپاسکال و حداقل عملکرد مجاز 240 مگاپاسکال هستند.
2. میلگرد آجدار (S340) A2
استحکام کششی میلگرد آجدار A2 برابر با 500 و حداقل عملکرد مجازش 340 مگاپاسکال است. این میلگرد در سایزهای ۸ تا ۴۰ تولید شده که سایزهای ۸، ۱۰ و ۱۴ آن کاربرد بیشتری دارند.
3. میلگرد آجدار (S400) A3
میلگرد آجدار A3 استحکام کششی برابر 600 و حداقل عملکرد مجاز برابر 400 مگا پاسکال دارد. این نوع میلگرد برای ساخت‌وساز به کار می‌رود؛ اما استفاده از آن برای جوشکاری توصیه نمی‌شود.
4. میلگرد آجدار (S500) A4
استحکام کششی میلگرد آجدار A4 برابر با 650 و قدرت عملکرد آن 500 مگاپاسکال است. استفاده از این نوع میلگرد سبب می‌شود که صرفه‌جویی زیادی (تا 25 درصد) در وزن میلگرد مصرفی شود.
میلگرد ساده یا A1 بیشتر در صنعت کاربرد دارد و میلگردهای آجدار در ساختمان‌سازی به کار می‌روند. میلگرد آجدار A2 در بتن مصلح و برای خم‌کاری مورد استفاده قرار می‌گیرد؛ میلگردهای A3 و A4، به دلیل بالاتر بودن میزان کربن شکننده‌تر بوده و استفاده از آن‌ها برای خم‌کاری توصیه نمی‌شود.
شکل ظاهری میلگردها چه فرقی با هم دارند؟
شکل ظاهری این 4 نوع میلگرد کاملاً با یکدیگر متفاوت است به‌نحوی‌که می‌توانید با یک نگاه تفاوت آن‌ها را تشخیص دهید:
1. میلگرد آجدار (S240) A1
این نوع از میلگرد شکل ساده و بدون آجی داشته و نرم است.
2. میلگرد آجدار (S340) A2
جنس فولاد این نوع میلگرد نیمه‌خشک بوده و آجی یکنواخت به‌صورت فنری، موازی، مارپیچ و دوک مانند دارد.
3. میلگرد آجدار (S400) A3
این نوع از میلگرد در دسته فولادهای خشک و سخت قرار دارد و شکل آج آن به‌صورت دنده‌های خزدار یا یکنواخت است.
4. میلگرد آجدار (S500) A4
فولاد این نوع میلگرد در رده سخت قرار داشته و آج‌های آن مرکب است.
وزن هر نوع میلگرد چقدر است؟
یکی از مواردی که هنگام خرید میلگرد باید به آن توجه کنید، محاسبه وزن میلگرد است.
واضح است که وزن میلگردهای آجدار به دلیل وجود آج‌هایشان نسبت به میلگرد ساده با سایز مشابه بیشتر خواهد بود؛ اما این تفاوت بسیار اندک است. در کل می‌توان گفت که میلگردهای دارای سایز یکسان در گریدهای A1، A2، A3 و A4 تقریباً وزنی برابر دارند.
وزن میلگرد در استاندارد DIN با این فرمول محاسبه می‌شود:
همچنین وزن هر شاخه میلگرد در یک سایز مشخص با توجه به برند و کارخانه تولیدکننده آن متفاوت است. در حال حاضر وزن میلگرد ذوب‌آهن اصفهان سنگین‌تر از دیگر تولیدکنندگان بازار بوده و به جدول وزنی اشتال نزدیک‌تر است.
همان‌طور که گفته شد طبق استانداردهای موجود برای هر سایز مشخص، وزن معینی تعریف می‌شود؛ بنابراین می‌توان نتیجه گرفت که اگر وزن میلگرد از مقدار استاندارد پایین‌تر باشد، سطح مقطع میلگرد کوچک‌تر بوده و میزان بار کمتری را تحمل خواهد کرد که موجب ضعیف شدن سازه می‌شود.
قیمت انواع مختلف میلگرد چه تفاوتی دارد؟
انواع میلگرد در بازار به‌صورت شاخه‌ای یا کیلویی به فروش می‌رسند. البته قیمت میلگرد برحسب کیلوگرم اعلام می‌گردد و مانند دیگر مقاطع فولادی به نوسانات نرخ ارز، میزان عرضه و تقاضا، قیمت جهانی فولاد، قیمت مواد اولیه و سیاست‌های کلان اقتصادی کشور بستگی دارد.
همچنین قیمت میلگردها به جنس فولاد و مشخصات فیزیکی و شیمیایی آن‌ها وابسته است. به‌طورکلی می‌توان گفت قیمت میلگردهای ساده از میلگردهای آجدار گران‌تر است. در بین میلگردهای آجدار، قیمت میلگرد A4 نسبت به میلگردهای آجدار A2 و A3 بیشتر بوده و میزان آن بسته به سایز آرماتور متفاوت خواهد بود.
از طرفی قیمت میلگرد A2 و A3 بسیار نزدیک به هم بوده و در شرایط کاملاً یکسان قیمت میلگرد A3 با تفاوت اندکی بالاتر خواهد بود.