جوشکاری برخلاف تصور بسیاری از افراد در صورت رعایت موارد ایمنی، کار خطرناکی نیست؛ هر چند افرادی که از رعایت موارد ایمنی در جوشکاری چشم‌پوشی کنند، در معرض انواع مصدومیت‌ها مثل سوختگی، برقگرفتگی، استنشاق گازهای سمی و خطرات دیگر هستند.
براساس منشورها و قوانین اداره سلامت و ایمنی شغلی(OSHA) و انجمن تخصصی سلامت در بخش صنعت(ACGIH)، دو مرجع مهم کنترل ایمنی در صنایع آمریکا، قوانین جامعی برای تامین ایمنی در محیط کار توسط کارفرما دارند.
برای ایمنی هرچه بیشتر در جوشکاری، کارفرما موظف به رعایت موارد زیر است:
1. کارفرما باید دستورالعملهای استفاده از تجهیزات ایمنی جوشکاری را به دقت خوانده و از عمل به آن‌ها مطمئن شود.
2. پروندهها و برگههای مربوط به ایمنی باید توسط کارفرما بررسی شوند.
3. باید همه موارد استانداردهای مربوط به سلامت و ایمنی در شرکت اجرا شود.
همچنین جوشکارها باید درباره 5 خطر اصلی در کارشان بدانند و با ابزارهای ایمنی برای پیشگیری از این خطرات آشنا شوند. در این مقاله می‌توانید با مهمترین موارد ایمنی در جوشکاری آشنا شوید:
1. گازها و بخارات سمی
گازهای آزاد شده در عملیات جوشکاری از جمله ترکیبات اکسید فلزی خطرناک هستند؛ به همین دلیل جوشکارها باید در محلی کار کنند که دارای سیستم تهویه مناسب مانند هواکش و دیگر انواع سیستم تهویه هوا باشد که گازهای سمی را بتواند از محل کار تخلیه کند. همچنین بهتر است سرِ فرد جوشکار تا جای ممکن از موادی که در حال جوش زدن آن‌هاست، فاصله داشته باشد.
البته میزان گازهای خطرناک در محل جوشکاری و سیستم تهویه آن باید مرتب کنترل شود. اگر میزان تولید گازها در عملیات جوشکاری زیاد باشد، فرد باید از ماسکهای استاندارد فیلتردار استفاده کند.
2. خطر برقگرفتگی
یکی از مهمترین خطرات هنگام جوشکاری، برقگرفتگی است که باعث آسیب‌های جدی به فرد و حتی مرگ می‌شود؛ در واقع وقتی جوشکار دو جسم فلزی دارای ولتاژ را لمس می‌کند، یک مدار الکتریکی بین این دو جسم ساخته می‌شود؛ هر چقدر هم میزان ولتاژ بالا باشد، خطر بیشتر و صدمات احتمالی جدی‌تر می‌شود.
بیش‌ترین خطر برقگرفتگی در جوشکاری ناشی از برقگرفتگی ثانویه 20 تا 100 ولتی در هنگام جوش با قوس الکتریکی است؛ متاسفانه برقگرفتگی 50 ولتی جوشکار باعث آسیب‌ها و جراحات جدی به وی می‌شود. برقگرفتگی ناشی از جریان متناوب، خطرناک‌تر از جریان برق مستقیم است؛ زیرا جریان برق متناوب موجب ایست قلبی می‌شود. همچنین وقتی فرد در معرض جریان برق متناوب قرار بگیرد، به سختی می‌تواند فرار کرده و خود را از برقگرفتگی نجات دهد.
یکی از مهمترین موارد برای ایمنی در جوشکاری، استفاده از کفش‌های مناسب و عایق در برابر جریان برق است. البته جوشکارها هنگام کار به هیچ عنوان نباید بخش فلزی الکترود یا نگهدارنده الکترود را لمس کنند؛ در واقع بهتر است هیچ یک از بخش‌های بدن جوشکار با الکترود یا قسمت فلزی نگهدارنده آن تماس نداشته باشد. جوشکارها همیشه باید موقع کار، دستکش استاندارد و البته خشک بپوشند تا از خطر هر نوع برقگرفتگی در امان باشند.
* به یاد داشته باشید نگهدارنده الکترود را مرتب کنترل کنید و در صورت هر گونه خرابی برای تعمیر آن اقدام کنید. تعمیر این دستگاه را هم باید به افراد متخصص و قابل اعتماد بسپارید.
3. آتشسوزی یا انفجار
آتشسوزی یا انفجار از دیگر خطرهای جدی در کار جوشکاری است. برای ایمنی در جوشکاری و از بین بردن احتمال بروز حادثه باید تا شعاع 10 متری محل جوشکاری هیچ گونه گاز، مایع و مواد جامد قابل‌اشتعال نباشد.
همچنین دستگاه هشدار آتشسوزی و سیستم تهویه باید با یکدیگر متناسب باشند. علاوه بر این کپسول‌های خاموش‌کننده آتش، کیسه‌های شنی و دیگر وسایل لازم ضدحریق باید در محل جوشکاری و در دسترس باشند. در صورتی هم که مواد قابل اشتعال نزدیک به محل جوشکار قرار داشته و امکان جابجایی‌اش نباشد، باید آن را با پتوی ضدحریق پوشاند.
4. تجهیزات و وسایل ایمنی شخصی نامناسب
جوشکارها برای حفظ ایمنی خود باید لباس ضدحریق مناسب با شغل‌شان بپوشند؛ البته این لباس باید آزاد بوده تا جوشکار به راحتی بتواند در آن حرکت کند؛ لباس‌های چرمی یا کتانی ضدحریق برای حفظ ایمنی افراد جوشکار توصیه می‌شوند. همچنین همه بدن باید با لباس پوشانده شود و حتی شلوار روی چکمه یا ساق کفش را هم بگیرد.
استفاده از کلاه مناسب و عینک ایمنی یا شیلد صورت هم در جوشکاری ضروری است. پوشیدن چکمه مناسب هم یکی دیگر از نکات مهم برای رعایت ایمنی در جوشکاری است. چکمه جوشکارها باید از جنس چرم مقاوم بوده و از مچ و انگشت پاها به خوبی محافظت کند. همچنین چکمه یا کفش در قسمت بندها باید طوری طراحی شود که با افتادن جسم سنگین روی آن دچار پارگی و ضربه به پا نشود. البته استفاده از دستکش ضدحریق و گوش‌گیر (برای محافظت از گوش در برابر صداهای بلند) در جوشکاری لازم است.
5. دیگر موارد مهم برای ایمنی در جوشکاری
جوشکارهایی که در فضای کوچک کار می‌کنند باید توجه دو چندانی به نکات ایمنی داشته باشند. بهتر است خرده‌ها و تراشه‌های روی زمین به صورت مرتب تمیز شود تا از لغزش و سر خوردن فرد هنگام کار جلوگیری شود. همچنین جوشکارها باید موقع حمل اجسام تیز و قوطی‌های الکترود احتیاط کنند. کنترل تجهیزات و PPE هم برای اطمینان از خراب نبودن آن‌ها مهم است.
نکات ایمنی در جوشکاری
اگر بخواهیم به طور خلاصه به نکات ایمنی در جوشکاری اشاره کنیم رعایت موارد زیر ضروری است:
- استفاده از عینک و نقاب مخصوص برای جلوگیری از اثرات اشعه ماوراء بنفش و مادون قرمز
- استفاده از لباس‌کار و پیش‌بند مخصوص
- استفاده از دستکش برای محافظت از دست‌ها
- زدن کلید اصلی دستگاه و قطع مدار در صورت توقف کار
- در نظر گرفتن تمهیدات لازم در خصوص بیرون کشیدن جوشکار حین جوشکاری مخازن در مواقع خطر
تاریخ انتشار: 99/05/09
تاریخ بازبینی: 99/08/21