شاید «وال پست» به گوش شما هم خورده باشد و از خودتان پرسیده باشید که وال پست چیست؟ چه کاربردی دارد؟ و تاثیر آن بر ساختمان چیست؟ اگر می‌خواهید درباره انواع والپست بیشتر بدانید و با جزئیات اجرای وال پست مثل سایز نبشی وال پست آشنا شوید و همچنین در مورد اجرای وال پست با نبشی و وال پست دیوار داخلی بیشتر بدانید، به شما پیشنهاد می‌کنیم این مطلب را بخوانید.
وال پست چیست؟
وال پست پروفیل‌هایی با نمره پایین و بهصورت کلاف است که در طولهای مشخص برای یکپارچه عمل کردن دیوار در بین قابها و در دل دیوار قرار میگیرد. درواقع وال پستها هنگام زلزله و باد، نیروهای وارده را از دیوار به فریم منتقل نموده و درنتیجه سبب استحکام بیشتر دیوار می‌شوند. همان‌طور که گفته شد وال پست برای اتصال بهتر دیوار با اسکلت سازه به کار میرود و در فرهنگ لغت نیز به معنی «نگهدارنده دیوار» است.
اهمیت استفاده از والپست چیست؟
بیشتر فعالان حوزه ساخت‌وساز معتقدند که محکم بودن بخش‌های اصلی سازه مانند تیر، ستون و سقف‌ها برای استحکام ساختمان و عملکرد صحیح آن کافی است. درصورتی‌که در زلزله‌های اخیر به‌خصوص زلزله کرمانشاه دیده شد که باوجود پایداری سازه و اعضای اصلی آن، عدم استحکام اعضای غیر سازه‌ای ازجمله دیوارهای پیرامونی، تیغه‌ها، نماهای ساختمان و تأسیسات می‌تواند آسیب‌های اقتصادی و حتی جانی جبران‌ناپذیری به وجود آورد؛ بنابراین لزوم اجرای بخش‌هایی مانند وال پست بر همگان مشخص شد.
انواع وال پست چیست؟
انواع وال پستها در دو دسته کلی قرار دارد:
۱- وال پست عمودی یا قائم
۲- وال پست افقی
۱ wall post عمودی- وال پست قائم
وال پست عمودی هنگامی به کار میرود که دهانه بزرگ باشد و برای نصب آن را از روی تیر طبقه پایین به زیر تیر طبقه بالا در دهانه جوش می‌دهند. در اجرای وال پست عمودی، باید میلگرد آجدار نمره 10 در فاصله‌های یک متر به یک متر به نبشی یا قوطی جوش داده شود تا درگیری لازم مابین تیغه و وال پست ایجاد گردد. در این صورت دیوار در زمان وارد شدن بارهای جانبی رفتار یک‌دست‌تری خواهد داشت.
علاوه بر نبشی مورد استفاده در وال پست، کلیه پروفیل‌ها و یا میلگرد مورد استفاده در ساخت و تکمیل وال پست، می‌بایست با ضدزنگ بوده یا با پرایمر کاملا پوشیده شود. اگر پروفیلی که در نظر گرفتید برای وال پست نبشی باشد، بهتر است دهانه آن یک سانتی‌متر بیشتر از ضخامت دیوار مربوط در نظر گرفته شود.
۲ wall post افقی
وال پست افقی تنها درصورتی‌که ارتفاع دیوار بیشتر از 3.5 متر باشد، قابل‌اجرا خواهد بود. جهت اتصال بهتر، وال پست افقی را با استفاده از میلگردهای آجدار نمره ۱۴ و یا بالاتر در فواصل ۱ تا ۱٫۵ متر به سازه سقف متصل می‌کنند.
عکس وال پست
مهم‌ترین کاربردهای وال پست با نبشی در سازه‌های مختلف
وال پست در سازه‌های مختلف ازجمله سازه‌های فلزی و بتنی استفاده می‌شود و برای هر سازه‌ای نوع خاصی از وال پست طراحی شده است.
نوع بتنی در سازه‌های با مصالح بنایی و نوع فلزی در ساختمان‌های دارای اسکلت به کار میرود. وال پست در سازه‌های مختلف را از پروفیل‌هایی مانند نبشی، ناودانی، قوطی و تسمه می‌سازند؛ اما وال پست ساخته‌شده از نبشی نسبت به نوع تولیدشده از قوطی پروفیل، در انتقال بار جانبی و یکدستی دیوار بهتر عمل می‌کند.
چگونگی اجرا و جزئیات اجرای وال پست چیست؟
در مورد چگونگی اجرای وال پست در ساختمان‌ها، ۲ روش وجود دارد:
روش اول
در روش اول اجرای وال پست، باید قبل از بتنریزی و هنگام آرماتوربندی پلیت‌ها داخل مقطع قرار گیرند.
روش دوم
در روش دوم اجرای وال پست، باید بعد از بتنریزی مقاطع، پلیت‌های موردنظر توسط انکر بولت روی سطح بتنی محکم شوند.
اجرای وال پست در ساختمان بتنی:
اجرای وال پست در ساختمان بتنی اهمیت زیادی دارد؛ زیرا به کار بردن وال پست دیوار موجب می‌شود در هنگام زلزله سازه تغییر شکل ندهد.
اجرای وال پست در اسکلت فلزی:
اجرای وال پست در اسکلت فلزی ضروری است؛ زیرا به دلیل تغییر مکان جانبی نسبتاً زیاد سازه خصوصاً در طبقات بالاتر می‌تواند به عملکرد صحیح سازه کمک کند. نحوه جوشکاری وال پست به ساختمان هایی با اسکلت فلزی، از طریق جوشکاری وال پست به تیر و ستون انجام می‌شود.
نحوه اجرای وال پست دیوار داخلی چگونه است؟
برای اجرای وال پست دیوارهای داخلی یا تیغه‌ها، باید 2 نکته را رعایت کنید. در دیوارهایی که ارتفاع آن‌ها از 1.8 متر بیشتر است، باید والپست از دو طرف به سازه متصل شود.
در صورت استفاده از کلاف عمودی در دیوار، حداکثر طول دیوارهای میان دو کلاف نباید از 6 متر تجاوز کند. در صورت بیشتر شدن این مقدار، باید به ازای هر 6 متر یک نبشی به وال پست اضافه کنید. همچنین اگر طول دیوار از 40 برابر ضخامت آن بیشتر شود، باید برای ساخت آن از کلاف استفاده کنید.
سایز نبشی وال پست باید چقدر باشد؟
برای داشتن یک والپست ایمن و مستحکم، باید سایز نبشی وال پست حداقل 4 یا 5 سانتی‌متر باشد. در صورت استفاده از قوطی پروفیل، می‌توانید از قوطی‌های مربعی سایز 50 تا 150میلی‌متری استفاده کنید. البته این نکته را هم به خاطر داشته باشید که سایز نبشی وال پست یا قوطی برای اتصال wall post به تیز با سایز موردنیاز برای اتصال به فونداسیون متفاوت است.
استانداردها+جزئیات وال پست نظام مهندسی
اهمیت استفاده از وال پست در ایران به 10 سال گذشته بازمی‌گردد. تقریباً از این زمان بود که استانداردهای وال پست نیز شکل گرفت که در اجرا اهمیت زیادی دارند. در ادامه استانداردهای وال پست را بیان می‌کنیم:
۱ استاندارد 2800 (جزئیات وال پست نظام مهندسی)
استاندارد 2800 یکی از استانداردهای وال پست است که باید نکات آن در اجرای وال پست در نظر گرفته شود. بندهای این استاندارد عبارت‌اند از:
بند 4-5-4: دیوارهای داخلی یا تیغه‌های با ارتفاع بیش از 1/8 متر، باید به شکل مناسبی نظیر استفاده از وادارها و دیگر روش‌ها ازنظر جانبی به سازه اتصال یابند.
بند 7-5-3: بیشترین طول مجاز هر دیوار غیر سازه‌ای که بین دو کلاف قائم قرار دارد، نباید از 6 متر یا 40 برابر ضخامت آن تجاوز کند. بیشترین ارتفاع دیوار غیر سازه‌ای از تراز کف نیز تنها می‌تواند 3.5 متر باشد. لبه‌های قائم تمام دیوارهای غیر سازه‌ای باید اتصال داشته باشند.
لبه‌های فوقانی (افقی) دیوار غیر سازه‌ای که در تمام ارتفاع کشیده نشده است باید با کلاف فولادی یا ناودانی نمره 6 یا معادل مقطع بتن مسلح یا چوبی که به دیوار سازه‌ای یا کلاف‌های احاطه‌کننده دیوار غیر سازه‌ای متصل باشد، مقید گردد.
طبق تعریف بند 3-7 صفحه 64 آئین نامه 2800 ویرایش دوم:
حداکثر طول مجاز دیوار غیر سازه ای یا تیغه ای بین دو پشت بند عبارتست از 40 برابر ضخامت دیوار یا تیغه و یا 6 متر هر کدام کمتر باشد و حداکثر ارتفاع مجاز دیوارهای غیر سازه ای و تیغه ها از تراز کف مجاور 3.5 متر می باشد .
۲ وال پست در مقررات ملی ساختمان
مطابق با بند 4-9-1-3 مبحث چهارم مقررات ملی ساختمان، باید تمام دیوارهای پیرامونی جهت مقاومت در برابر زلزله توسط وال پست یا وادارهای عمودی ایمن شوند. همچنین نحوه اتصال و الزام به اجرای وادار عمودی وال پست در این بند توضیح داده شده است. رعایت ضوابط مبحث ششم مقررات ملی ساختمان نیز در مورد وال پست الزامی است. همچنین بند 8-3-1-11 مبحث هشتم مقررات ملی ساختمان نیز در مورد اجرای وال پست بوده که به اتصال اجزای غیر سازه‌ای به اجزای سازه‌ای اشاره دارد.
نکات اجرایی وال پست چیست؟
نکات اجرایی وال پستها بسیار زیادند که در زیر به برخی از مهم‌ترین آن‌ها اشاره شده است:
- > باید قبل از بتنریزی سقف در زیر و روی تیر بتنی و در محل اجرای وال پست بیس پلیت اجرا شود.
* اگر بیس پلیت قبل از بتنریزی انجام نشود، حتماً باید توسط رول بولت پلیت‌ها به تیرها از بالا و پایین اتصال داده شوند. در نظر داشته باشید که هرگز نباید از میخ‌های فولادی 3 سانتی‌متری برای نصب پلیت‌ها به جان تیرها استفاده گردد.
- > از دیگر نکات اجرایی وال پست اندازه‌های داخلی ساختمان است که باید قبل از جوشکاری وال پستها تعیین شوند؛ تا پس از دیوارچینی، دچار مشکل نشوید.
- > در مورد نبشی مورد استفاده در وال پست باید بدانید، نبشی 5 حداقل اندازه برای پروفیل مورداستفاده برای وال پست است؛ اما درنهایت باید طبق نقشه‌های مصوب و نظر طراح سازه عمل کرد.
- > کنترل شاغول بودن و هم‌راستایی افقی وال پست ها در هر طبقه ضروری است که می‌تواند توسط ریسمان کشی انجام شود.
- > از دیگر نکات اجرایی در وال پست انتخاب یک جوشکار مجرب است که باید جوشکاری وال پست را با مهارت کافی و به‌درستی انجام دهد.
- > اگر پروفیل وال پست بهصورت دوبل نبشی در نظر گرفته شود، پیشنهاد می‌شود برای ساخت وال پست، دهانه‌ی آن ۱ سانتی‌متر بیشتر از ضخامت دیوار باشد تا تیغه کاملاً داخل آن قرار بگیرد.
- > در قسمت‌هایی که وال پست در کنار ستون تعبیه می‌شود رعایت فاصله حدود 4 تا 5 سانتی‌متری ضروری است و باید مابین وال پست و ستون از مصالح نرم مانند یونولیت یا پلاستوفوم استفاده شود تا هنگام زلزله، ستون به دیوار فشار جانبی وارد نکند.
- > از دیگر نکات اجرایی در وال پست باید گفت که همه پروفیل‌های مورداستفاده در ساخت وال پستها باید ضدزنگ باشند.
- > همچنین بهتر است برای درگیری بیشتر وال پست با دیوارهای دو طرف و جلوگیری از ترک‌های ناشی از فشارهای جانبی ساختمان در مرحله نازک‌کاری، روی وال پستها توری مرغی یا رابیتس کشیده شود و با سیم گالوانیزه محکم شود.
نحوه اتصال+شماره نبشی وال پست
نحوه اتصال وال پست چندان سخت نیست؛ اما به دقت زیادی احتیاج دارد. در ادامه سعی کرده‌ایم اصول اجرای وال پست را بهصورت چک‌لیست بیان کنیم:
1. در ابتدای کار جوشکار باید طبق نقشه‌های اجرایی و با استفاده از دوبل نبشی 4 و سپری وال پست را بسازد.
2. در گام بعد وال پست‌های آماده را در محل مشخص‌شده توسط جوشکاری نصب می‌کنند.
3. در مرحله سوم پس از نصب وال پست ها، اجرای دیوار آغاز می‌شود.
مهم‌ترین اشتباهات رایج در اجرای وال پست چیست؟
اشتباهات بزرگ در اجرای نبشی برای وال پست معمولا زمانی پیش می‌آید که اجرای آن توسط پیمانکار به دلیل کاهش هزینه‌ها یا دلایل دیگر با تغییراتی مواجه شود. ازجمله اشتباهات رایج در اجرای وال پست، استفاده از میلگرد به‌جای نبشی در اجرای کلاف‌های افقی است.
همچنین از دیگر اشتباهات رایج در اجرای وال پست می‌توان به عدم اجرای پشت‌به‌پشت نبشی‌های افقی و قائم اشاره کرد. در این صورت دیوار تنها در یک سمت، در داخل نبشی‌ها اجرا می‌شود که این امر از استحکام سازه خواهد کاست.
وظیفه مهندس ناظر در اجرای وال پست چیست؟
در زیر به وظایف مهندس ناظر در اجرای وال پست اشاره شده است:
1. کنترل هم‌راستایی نبشی کشی توسط قپان در تمام طبقات
2. شاغول بودن نبشی‌ها
3. عدم‌تغییر مساحت ساختمان در اثر نبشی کشی ساختمان
4. کنترل نحوه جوشکاری نبشی‌ها به صفحات اتصال
اجرای وال پست بین دیوار و اسکلت سازه درگیری مناسبی ایجاد نموده تا از ریزش دیوار در برابر نیروهای وارد شده در اثر زلزله و باد جلوگیری کند. درصورتی‌که مهندس ناظر وال پست را طبق نقشه‌های ساختمانی اجرا نکند و بعداً در اثر زلزله و ریزش این دیوار و آسیب رسیدن به فردی، یکی از افرادی که مقصر خواهد بود مهندس ناظر است. بنابراین توصیه می‌شود درصورتی‌که در پروژه‌ای مراحل وال پست و نبشی کشی به‌درستی انجام نشده باشد، مهندس ناظر برگه پایان کار را مهر و امضا نکنند.
نکته: مهندسان از وال پست در سازه‌های گالوانیزه یا همان وال پست گالوانیزه در ساخت‌وسازهای جدید با تغییر کاربری، از سالنی با سقف بلند و دیوارهای بلند استفاده می‌کنند.
در این مطلب پاسخ سؤال وال پست چیست را گرفتید، در مورد شماره نبشی وال پست خواندید و با جزئیات اجرای وال پست از طریق تماشای تصاویر اجرای وال پست آشنا شدید. در نهایت باید گفت، با توجه به زلزله‌هایی که در چند سال گذشته در مناطق مختلف ایران اتفاق افتاد، استفاده از وال پست در دیوارهای ساختمان ضروری به نظر می‌رسد؛ زیرا نبود آن می‌تواند سبب بروز خسارات جانی و مالی زیادی شود. بنابراین انتظار میرود از این پس در ساخت ساختمان‌های جدید استفاده از وال پست بهصورت جدی مدنظر قرار بگیرد.