در این مقاله سعی شده تا معرفی جامعی از بورس کالای ایران بیان شود. به همین دلیل در ادامه معرفی بورس کالا به ذکر انواع بازارها و انواع قراردادهای آن، معرفی ارکان بازار بورس کالای ایران، روش‌های ورود به بازار بورس ایران، انواع محصولات عرضه شده و مراحل خرید از آن پرداخته‌ایم. درنهایت نیز با بیان محدودیت‌های موجود در بورس کالا به بحث خاتمه داده‌ایم. به طور خلاصه برای تعریف بورس کالا می‌توانیم بگوییم که بورس کالا در واقع محلی برای معامله کالاهای خام و فرآوری نشده مانند مس، فولاد، گندم، برنج و قیر است.
برای معرفی جامع بورس کالای ایران باید ابتدا به نقش بورس کالا در اقتصاد روز جهانی اشاره کرد. تقریباً از قرن 19 به بعد بود که بازارهای بورس در جهان به وجود آمد و به‌مرورزمان بسط و توسعه یافت. بورس به‌عنوان بازاری نو می‌تواند مشکلات بازارهای سنتی را به بهترین نحو حل نماید. نوسانات کاذب قیمت، عدم امکان مدیریت ریسک، فقدان سیستم قیمت‌گذاری شفاف بر اساس میزان عرضه و تقاضا، نبود سیستم اجرایی و نظارتی مناسب و نبود هماهنگی میان بخش‌های تولیدی و بازرگانی و صادرات ازجمله مشکلات بازارهای سنتی هستند.
اگر علاقه‌مند به کسب اطلاعات تخصصی درباره ی نحوه خرید محصولات فولادی مانند میلگرد از بورس کالا هستید می‌توانید به صفحه "آهن و فولاد در بورس و بازارهای سرمایه" آهنگر سری بزنید.
معامله در بورس کالا تقریباً شبیه همان چیزی است که در بازار سرمایه انجام می‌شود. بورس کالا محل عرضه منظم کالاهایی مشخص با روش‌هایی از پیش تعریف شده است. درواقع عرضه‌کننده‌ها و خریداران در این بازار از طریق کارگزاری‌های تعیین‌شده اقدام به معامله می‌کنند. در این مقاله سعی شده تا با معرفی جامع بورس کالای ایران به سؤالات خوانندگان در این زمینه پاسخ داده شود.
در حال حاضر صدها بورس کالایی مدرن در سراسر جهان وجود دارد که از قدیمی‌ترین آنها می‌توان موارد زیر را نام برد:
- بورس تجاری شیکاگو (CME) با 170 سال سابقه
- بورس فلزات لندن (LME) با 130 سال سابقه با 130 سال سابقه
- بورس کالای نیویورک (NYMEX)
- بورس کالای توکیو (TOCOM)
- بورس کالای شانگهای (SHFE)
- بورس کالای هند (MCX)
در ایران نیز در برنامه پنج‌ساله سوم تلاش‌های اولیه راه‌اندازی بورس کالا با ایجاد بورس فلزات و کشاورزی به ترتیب در سال‌های ۱۳۸۲ و ۱۳۸۳ آغاز شد. سپس در آذرماه سال ۱۳۸۴ این دو بورس با یکدیگر ادغام شده و بورس کالای ایران را تشکیل دادند. در مهرماه 1386 نیز پس از پذیره‌نویسی و برگزاری مجمع عمومی، بورس کالای ایران زیر نظر سازمان بورس و اوراق بهادار آغاز به کار کرد. در حال حاضر بورس کالای ایران در حوزه‌های محصولات کشاورزی، فلزات، محصولات صنعتی، فرآورده‌های نفت و پتروشیمی، بازار مشتقه و کالاهای بازار فرعی فعالیت دارد.
معرفی بورس کالا
در بورس کالا، کیفیت و کمیت کالا و مبلغ معامله و مدت معامله مشخص شده است. در معرفی بورس کالا باید بدانید که به دلیل نظارت‌های صورت گرفته قیمت‌ها در این بازار شفاف، عادلانه، بدون رانت و رقابتی است. همچنین به دلیل لزوم داشتن برخی استانداردهای لازم برای انواع کالا، محصولات ارائه‌شده در بورس کالا از کیفیت خوبی برخوردارند. همچنین پذیرش کالا جهت فروش در بورس منوط به داشتن استانداردهای اجباری برای آن کالا است و از این راه کیفیت کالا در بورس تضمین می‌گردد. جالب است بدانید سهام شرکت بورس کالا نیز با نماد معاملاتی کالا در بازار سرمایه معامله می‌شود.
مراجعین بورس کالا
یک دسته افرادی هستند كه باهدف در امان ماندن از ريسک نوسان كاذب قيمت‌ها به این بازار وارد می‌شوند. زیرا بورس كالا به‌عنوان بازاری شناخته شده است که می‌تواند ریسک تولیدکننده و مصرف‌کننده عمده را کاهش دهد. دسته دیگر افرادی هستند که در نقطه مقابل دسته اول قرار می‌گیرند. زیرا این افراد در تلاش‌اند تا از نوسانات قيمت استفاده كرده و بالاترین حد سود را از آن خود کنند. معمولاً از این افراد با عنوان دلال یا سوداگر بازار یاد می‌شود.
انواع بازارهای بورس کالا
در مورد انواع بازارهای بورس کالا باید گفت که بازار بورس کالا به بازارهای فیزیکی، فرعی، مشتقه و مالی تفکیک می‌شود که هرکدام نیز بخش‌های متفاوتی دارند و کالاهای خاصی در آنها معامله می‌شود. تقریباً همه معاملات صورت گرفته در بورس کالا بر اساس یکسری ضوابط و استانداردها صورت می‌گیرد. در زیر به انواع قراردادهای ممکن در بورس کالا اشاره شده است:> قرارداد نقدی
- > قرارداد سلف
- > قرارداد نسیه
- > قرارداد آتی
- > قرارداد سلف استاندارد
- > قرارداد اختیار معامله
- > صندوق‌های کالایی
- > گواهی سپرده کالایی
شرایط قراردادهای بورس کالا
برای انجام قراردادهای بورس کالا شرایط و ضوابطی لازم است که در زیر به آنها اشاره شده است:> مشخصات کالا و نوع قرارداد مورد معامله
- > مقدار کالای مورد معامله
- > واحد اندازه‌گیری کالای مورد معامله
- > زمان معامله (روز و ساعت)
- > استاندارد و ابعاد کالا
- > تاریخ تحویل
- > استاندارد تحویل و نوع بسته‌بندی
- > انبار یا محل تحویل
- > واحد پول
بورس کالای ایران دارای چهار رکن مهم است. این 4 رکن موارد زیر هستند:
1-مجامع عمومی
2- هیئت‌مدیره
3- مدیرعامل
4- بازرس/حسابرس
بورس کالای ایران دارای تیم هیئت‌مدیره‌ی 7 نفره بوده ت و به مدت 2 سال عهده‌دار اداره این بازار است.
روش‌های ورود به بازار بورس کالا ایران
در ادامه با روش‌های ورود به بازار بورس کالا آشنا خواهید شد:
1-ورود عرضه‌کنندگان به بورس کالای ایران
محصول عرضه‌کنندگان در بورس کالا باید تأیید شود و برای دریافت این تأییدیه باید مدارک اولیه از طرف عرضه‌کننده تهیه و ارائه گردد. سپس هیئت پذیرش بورس کالا مدارک را بررسی نموده و ظرف مدت 30 روز در مورد پذیرش یا عدم پذیرش کالای موردنظر تصمیم می‌گیرند. شرط ورود عرضه‌کنندگان به بورس کالای ایران دریافت این تاییدیه است.
2-ورود خریداران به بورس کالای ایران
خریداران در بورس کالای ایران به دودسته خریداران حقیقی و حقوقی تقسیم می‌شوند. بر اساس قوانین جدید، تمامی خریداران برای خرید از بورس کالا باید کد معاملاتی داشته باشند و برای دریافت این کد ابتدا باید در سامانه سجام ثبت‌نام نمایند.
انواع محصولات عرضه شده در بورس کالا
در ادامه انواع محصولات عرضه‌شده در بورس کالا به تفکیک دسته‌بندی آورده شده است.
مراحل خرید از بازار بورس کالا
مراحلی که خریدار باید برای انجام معامله در بورس کالا انجام دهد:
1- دریافت کد معاملاتی از کارگزار منتخب
2- معرفی یک حساب وکالتی جهت خرید و واریز وجه بیعانه معامله
3- ارسال مدارک لازم جهت سفارش خرید به کارگزار و امضای دستور خرید و ارسال آن برای کارگزار خود تا قبل از معامله
4- تسویه خرید
5- ارسال نامه باربری خریدار به کارگزار فروشنده
6- ارسال حواله به کارگزار فروشنده و بارگیری کالای خریداری‌شده
روش‌های سفارش قیمت
روش‌های سفارش قیمت عبارت است از:
1- سفارش باقیمت باز
وقتی خریدار یا فروشنده در هنگام سفارش گذاری نرخی مشخص نکرده و تعیین قیمت معامله را به عهده کارگزار خود می‌گذارد.
2- سفارش باقیمت محدود
در این نوع سفارش خریدار حداکثر و یا فروشنده حداقل قیمت معامله را مشخص می‌نمایند.
3- سفارش باقیمت مقطوع
سفارشی است که در آن فروشنده یا خریدار قیمت مشخصی را برای انجام معامله معین می‌نماید و کارگزار تنها مجاز است در صورت امکان در آن قیمت خاص معامله نماید.
محدودیت‌های بورس کالا
انجام معاملات در بورس کالا باوجود تمام مزیت‌های خود محدودیت‌هایی نیز دارد که در ادامه به بیان آنها می‌پردازیم:
- تعیین حداقل حجم خرید برای مشتری
- برخی کالا‌ها در بورس کالا به‌صورت سبد عرضه شده و امکان انتخاب برای خریدار نیست. به‌طور مثال اگر به دنبال خرید میلگرد از بورس هستید، باید بدانید سبد میلگرد مخلوط در بورس کالا از طرف مجتمع فولاد ظفر بناب، جهان فولاد سیرجان، کارخانه ذوب‌آهن اصفهان و فولاد روهینا جنوب عرضه می‌شود. همچنین سبد میلگرد 14 تا 32 – A3 کارخانه‌های آذر فولاد امین، میلگرد فولاد آذربایجان، صنایع آهن و فولاد سرمد ابرکوه یزد و صبا فولاد زاگرس نیز در بورس کالا به‌صورت سبد ارائه می‌شوند.
- عرضه‌ها به‌صورت دائم انجام می‌شود و در صورت وقفه، عرضه‌کننده از بورس کالا اخراج می‌شود.
تحریریه آهنگر با معرفی جامع بورس کالا در تلاش است تا در صورت ورود تمایلتان به ورود به بورس کالا، آگاهانه وارد این حوزه شوید و فراموش نکنید که آگاهی کلیدی‌ترین مولفه موفقیت شما در بورس خواهد بود.
پیشنهاد مطالعه : مقاله اگرنمی خواهید در بورس ضررکنید بخوانید