جدول اشتال
جدول اشتال

جدول اشتال چیست؟


جدول اشتال یک کتابچه کوچک و پرکاربرد است که هر دانشجو، مهندس عمران و یا مجری ساختمان به آن نیاز دارد و می توان از این جدول محبوب به عنوان جعبه ابزار مهندسین ساختمان نام برد. طراحان و مجریان ساختمان با مراجعه به این جداول و استفاده از اطلاعات دقیق و مطابق استاندارد، علاوه بر صرفه جویی در زمان، دقت کار را تا حدود زیادی افزایش داده و خطای محاسبات را کاهش می دهد.

 

تاریخچه جدول اشتال :


نام جدول اشتال از نام نویسنده آن یعنی خانم مارتا اشنایدر بورگر اتخاذ شده است. این خانم که اولین مهندس ساختمان زن در آلمان بود، در سال 1938 یعنی حدود 80 سال پیش با جمع آوری اطلاعات دقیق و استاندارد، جدول اشتال را تدوین نمود.

 

این کتاب شامل چه مباحثی است؟


این کتاب شامل جدوالی از مشخصات هندسی مهم ترین پروفیل های ساختمانی تحت استاندارد دین آلمان می باشد. از آنجا که پروفیل های استفاده شده در ایران نیز تحت استاندارد دین آلمان می باشد، جدول اشتال در کشور ما جایگاه خوبی پیدا کرده است. مشخصات انواع مقاطع فولادی نورد شده شامل: سطح مقطع پروفیل، ممان اینرسی، اساس مقطع، شعاع ژیراسیون، وزن واحد طول پروفیل و ... می باشد. تمام پارامترهای به کار رفته در جداول با علایم اختصاری نشان داده شده که پارامترهای مستقیم بر روی شکل پروفیل در بالای هر جدول نمایش داده شده است.

در زیر یک نمونه از جداول اشتال مربوط به تیرآهن IPE نشان داده شده است.

                                                                                                                          جدول اشتال

در ادامه به شرح برخی از مهمترین پارامترهای مشخصات می پردازیم:

 

h: ارتفاع پروفیل، d: قطر، p: محیط، b: عرض پروفیل، s: ضخامت جان، r: شعاع کنج اتصال جان و بال، c: ضخامت ماهیچه، h-2c: ارتفاع جان، A: مساحت مقطع، G: وزن واحد طول، e: فاصله مرکز سطح تا سطح بیرونی، Tan a :زاویه بین محورهای اصلی مقطع، I: ممان اینرسی حول محورهای مقطع، S: اساس مقطع حول محورهای مقطع ، r: شعاع ژیراسیون حول محورهای مقطع و ...

 

در زیر به معرفی مهم ترین مقاطع ذکر شده در این جداول می پردازیم:

 

  1. گروه تیرآهن ها شامل IPE تیر I شکل نیم پهن،IPB تیر I شکل بال پهن،INP تیر I شکل باریک و ... که نمره هر تیرآهن با ارتفاع آن مشخص می شود. مثلاً در IPE80 اندیس 80 نشان دهنده ارتفاع مقطع به مقدار 80 میلیمتر می باشد.
  2. گروه ناودانی ها UNP شامل ناودانی با بالهای دارای سطوح داخلی شیب دار و با بالهای موازی
  3. گروه نبشی ها L شامل نبشی های با دو بال یکسان و بال های غیر یکسان که برای مثال در نبشی L30*20*3 اندیس ها به ترتیب طول بال های نبشی و ضخامت نبشی را نشان میدهد.
  4. گروه سپری های T شکل
  5. گروه پروفیل های Z شکل
  6. گروه میلگردهای فولادی که از مهمترین گروه های جدول اشتال میباشد.
  7. گروه پروفیل های توخالی مربع شکل، مستطیل شکل و دایره شکل
  8. گروه پروفیل های سرد نورد شده که در سازه های سبک قابل کاربرد می باشد.
  9. انواع ورق و تسمه فولادی


مشخصات سایر پروفیل های ساختمانی و همچنین جزئیات مقاطع لانه زنبوری به دو روش لیتسکا و پاینر نیز در این کتاب شرح داده شده است. از دیگر اطلاعات فنی و کاربردی موجود در این کتاب می توان به جزئیات جوشکاری مانند بعد جوش و طول درز جوش های استاندارد برای انواع جوش های سازه ای اشاره کرد. همچنین در مورد اتصالات فولادی مثل انواع پیچ و پرچ ها، جزئیات آنها شامل ابعاد، قطر و فاصله سوراخ ها نیز در این کتاب آمده است.

در مواردی که لازم است از مقاطع دوبل استفاده کنیم در ضمیمه جدول اشتال اطلاعات لازم برای برخی مقاطع دوبل نیز موجود می باشد.

 

روش استفاده از این جداول به چه صورت است؟


برای استفاده از این جدول معمولاً به روش آزمون و خطا عمل می کنیم. مثلاً اگر در طراحی یک مقطع فولادی به مقدار سطح مقطع فولاد مشخصی نیاز داشته باشیم، با مراجعه به جدول اشتال ابتدا نوع پروفیل مورد نیاز را پیدا کرده و سپس در ستون مساحت به دنبال کوچکترین عددی میگردیم که بزرگتر یا مساوی مقدار فولاد مورد نیاز ما باشد. سپس نمره پروفیل متناظر با همان سطح را به عنوان جواب اولیه استفاده می کنیم.

در مرحله بعد کنترل های لازم برای مقطع را با استفاده از سایر اطلاعات آن نمره انجام می دهیم. در صورتی که جواب نداد از مقطع بالاتری استفاده می کنیم. از همین روش برای به دست آوردن حداقل آرماتور به کار رفته در مقاطع بتن مسلح و به کار بردن بهینه ترین حالت میلگرد گذاری از جدول اشتال میلگردها استفاده می شود. برای متره و برآورد مصالح ساختمان نیز با این جدول زیاد سروکار داریم.

مثلاً برای بدست آوردن وزن یک نوع پروفیل به کار رفته در ساختمان تعداد و طول به کار رفته از آن پروفیل را از روی نقشه استخراج کرده و سپس با استفاده از وزن مخصوص به ازای هر متر طول آن پروفیل که در جدول اشتال موجود می باشد و ضرب این آیتم ها در هم، وزن کل را به دست می آوریم. برای به دست آوردن وزن انواع پلیت به کار رفته در صفحه ستون ها، سخت کننده ها، قیدهای اتصال مقاطع دوبل و ... باید ابتدا حجم پلیت را بر اساس ابعاد آن به دست آورده و آن را در وزن مخصوص فولاد یعنی 7850 کیلوگرم بر متر مکعب ضرب نمود.

 

جمع بندی :


در مجموع می توان گفت جدول اشتال یکی از بهترین و کاربردی ترین هندبوک های است که در زمینه عمران منتشر شده و در بسیاری از کشورها استفاده می شود.


نویسنده : زینب صدیقیان