آشفتگی بازار فولاد، علی‌رغم تولید مازاد
آشفتگی بازار فولاد، علی‌رغم تولید مازاد
صنایع پایین‌دستی همچنان با کمبود مواد اولیه مواجه هستند
بررسی‌ها نشان می‌دهد مشکلات صنعت فولاد ریشه در ضعف سیاست‌گذاری‌های این حوزه ازجمله سهمیه‌های ناعادلانه، عملکرد غیر شفاف برخی تولیدکنندگان و اصرار بر قیمت‌گذاری تثبیتی دارد.
بنابر گزارش دنیای معدن، رهبر انقلاب در دیدار با اعضای دولت بر رفع ناهماهنگی‌ها در سطوح پایین‌دستی تأکید داشته و بیان کردند: «در بخش‌های پایین‌دستی گاهی ناهماهنگی‌های عجیب‌وغریبی هست. مثلاً یک کارخانه مصرف‌کننده فولاد شکایت می‌کند که ورق فولاد را به من نمی‌دهند؛ ورق فولادی که در داخل تولید می‌شود.»
طی چند ماه اخیر نابسامانی‌های موجود، شرایط تولید را برای صنایع پایین‌دستی بسیار سخت نموده است. در حال حاضر میزان تولید انواع مقاطع فولادی در کشور بیشتر از میزان تقاضای داخلی بوده، درحالی‌که همچنان بازار فولاد دچار کسری در عرضه است. با توجه به اینکه تأمین مواد اولیه بسیاری از صنایع تولیدی در کشور به صنعت فولاد بستگی دارد، وجود مشکل در این صنعت و واسطه‌گری درفروش محصولات آن می‌تواند سبب توقف چرخ دیگر صنایع پایین‌دستی شود.
چرا سهمیه‌های دولتی فولاد در بازار آزاد فروخته می‌شوند؟
گویا برخی به‌منظور سودجویی، مقاطع فولادی در بورس کالا را با سهمیه دولتی دریافت کرده و آن را با قیمتی بالاتر در بازار آزاد می‌فروشند. با این شرایط به نظر می‌رسد باید بازبینی جدی در سهمیه‌های تخصیصی سامانه بهین یاب صورت بگیرد.
در همین راستا چندی پیش کیوان گردان، مدیرکل صنایع فلزی و لوازم‌خانگی وزارت صمت اعلام کرد: «معاونت امور صنایع وزارت صمت متولی ساماندهی طرف تقاضای بازار فولاد شده است و سهمیه‌ها و میزان دریافتی آن‌ها بررسی و میزان خرید و تولید آن‌ها تطبیق داده می‌شود».
اگر وضع به همین صورت ادامه پیدا کند، برخی صنایع پایین‌دستی که برای تولید به مقاطع فولادی مانند ورق، میلگرد و تیراهن نیاز دارند، باید مواد اولیه خود را از بازار آزاد تهیه کنند که درنهایت باعث افزایش قیمت تمام‌شده تولید محصولاتی از قبیل لوازم‌خانگی، خودروسازی، صنایع غذایی و صنعت ساختمان و تأثیرگذاری مستقیم بر معیشت مردم خواهد شد.
در کارخانه‌های تولیدکننده شمش و اسلب فولادی چه می‌گذرد؟
در حال حاضر با توجه به میزان تولید کارخانه‌ها و شرایط بازار فولاد حدس زده می‌شود که یا جریان زیرزمینی احتکار و فروش در بازار آزاد شکل‌گرفته، یا صادرات غیر شفاف مقاطع فولادی پررنگ‌تر از قبل شده است.
رضا شهرستانی، عضو هیئت‌مدیره انجمن تولیدکنندگان فولاد بیان کرد: « قیمت ورق گرم در بازار آزاد دو برابر بورس کالا بوده که این امر موجب ایجاد رانت ۴۰ هزار میلیارد تومانی می‌شود.»
کارشناسان معتقدند تنها راه برای آرامش بازار فولاد، الزام تولیدکنندگان به شفاف‌سازی عملکرد و ارائه کلیه محصولات فولادی در بورس کالا خواهد بود که این موضوع مورد استقبال تولیدکنندگان نیز است.
همچنین کیوان گردان، مدیرکل صنایع فلزی وزارت صمت گفت: «7 شرکت تولیدکننده ورق گرم داریم که ۶ میلیون تن ورق قابل‌عرضه در بورس دارند و از شهریور مکلف شدند که همه ورق گرم تولیدی خود را در بورس کالا عرضه کنند».
وی افزود: «۵ شرکت تولیدکننده ورق سرد داریم که ۲.۲ میلیون تن تولید دارند که ۵۰ درصد از این ظرفیت متعلق به شرکت فولاد مبارکه است و همه این شرکت‌ها هم مکلف به عرضه محصولات خود هستند».
قوه قضاییه دست‌به‌کار شد
در حال حاضر قوه قضائیه نیز برای آرام کردن بازار پرتلاطم فولاد دست‌به‌کار شده و چندی پیش رئیس قوه قضائیه نیز در مورد شرایط بازار آهن و فولاد اظهار تأسف کرد. شرکت‌های تولیدکننده فولاد ملزم به ثبت اطلاعات شده‌اند و در صورت تخلف با متخلفان به‌صورت قانونی برخورد خواهد شد. ورود قوه قضائیه به بازار آهن و فولاد نشان از وخامت اوضاع این بازار دارد زیرا مشکلات صنعت فولاد در سطح کلان خسارت‌های اقتصادی و اجتماعی جبران‌ناپذیری به بار خواهد آورد.
با آمدن سرپرست جدید شرایط بهتر می‌شود
رئیس‌جمهور ۲۵ مردادماه در حکمی جعفر سرقینی را به‌عنوان سرپرست وزارت صنعت، معدن و تجارت منصوب کرد. در حال حاضر یکی از مطالبات اصلی از سرپرست جدید بهبود وضعیت بازار فولاد است.
سرقینی پس از منصوب شدن به سمت سرپرست وزارت صمت بیان کرد: «اینکه فولاد ایران بخواهد به صنایع خارج از کشور رونق ببخشد هنر نیست، بلکه باید ابتدا به صنایع داخلی رونق بخشیده و سپس مازاد آن صادر شود. با تصمیمات جدیدی که در حوزه فولاد اتخاذشده و با بخشنامه جدید ابلاغ‌شده، جلوی صادرات آن دسته از تولیدکنندگانی که تولیدات خود را در بورس عرضه نکرده و صادرات را به تأمین داخل ترجیح دادند، گرفته خواهد شد».
اخیراً وزارت صمت بخشنامه‌ای را ابلاغ کرده که بر اساس آن واحدهای تولیدی مکلف هستند ۶۰ درصد تولیدات خود را در بورس عرضه کنند و تنها می‌توانند ۴۰ درصد مابقی را صادر نمایند. به نظر می‌رسد اگر این بخشنامه و دیگر پیگیری‌های لازم درست انجام شود با ارائه بیشتر محصولات فولادی در بورس کالا، قیمت این محصولات به مرور کاهش خواهد یافت. باید دید که آیا اقدامات سرپرست جدید وزارت صمت می‌تواند اوضاع بازار آهن و فولاد را تعدیل نماید یا مشکلات صنایع پایین‌دستی همچنان پابرجا خواهد ماند.