با توجه به نابسامانی‌های اخیر بازار آهن و فولاد و وجود دلالان در این بازار، وزارت صنعت، معدن و تجارت عرضه مستقیم مقاطع فولادی در بورس کالا را در دستور کار خود قرار داده است. انتظار می‌رود با خرید میلگرد از بورس کالا آشفتگی بازار فولاد کاهش یابد و شرایط بهتری برای مصرف‌کنندگان این محصول فراهم شود. در خرید تیرآهن از بورس کالا هم شرایط مشابهی وجود دارد.
بورس کالا و کارکرد آن
بازار بورس کالا در سال 1382 در ایران به‌عنوان یکی از زیرمجموعه‌های سازمان بورس اوراق بهادار آغاز به کار کرد. در حال حاضر انواع کالاهای صنعتی، معدنی، شمش طلا، فرآورده‌های نفتی، پتروشیمی و محصولات کشاورزی در بورس کالای ایران موجود است.
میلگرد و تیرآهن از کالاهایی هستند که در بورس کالا توسط کارگزاران مورد تأیید سازمان بورس و اوراق بهادار خریدوفروش میشوند.
البته خرید میلگرد و تیرآهن از بورس کالا محدودیت‌های خاص خود را نیز دارد؛ اما باوجود تمام این محدودیت‌ها می‌توانید اطمینان داشته باشید که قیمت روز میلگرد و قیمت روز تیرآهن در این بازار منطقی‌تر و شفاف‌تر از سایر مراجع خرید است. این مقاله به نحوه خرید میلگرد از بورس کالا می‌پردازد و معضلات معاملات این بازار را مورد بررسی قرار می‌دهد که تمام این موارد برای خرید تیرآهن از بورس کالا نیز صدق می‌کند.
در گروه کالاهای صنعتی زیرگروه فولاد وجود دارد که در زیرگروه فولاد محصولاتی چون تیرآهن، میلگرد، نبشی، ناودانی، سیم فولادی، میلگردهای صنعتی، ورق گرم، ورق سرد، ورق گالوانیزه و... معامله میشوند. معامله این محصولات در بورس کالا بر قیمت آن‌ها در بازار آزاد نیز تأثیرگذار خواهد بود. به‌عنوان‌مثال قیمت روز میلگرد در بورس کالا نسبت به میزان عرضه و میزان تقاضای آن در بورس کالا متفاوت خواهد بود.
شرکت‌های فولاد مبارکه اصفهان، ذوب‌آهن اصفهان، مجتمع فولاد خراسان، فولاد البرز ایرانیان، فولاد جاوید بناب، صنایع آهن، فولاد سرمد ابرکوه و فولاد آذربایجان از عرضه‌کنندگان محصولات فولادی در بورس کالا هستند.
برای خرید میلگرد، تیرآهن، نبشی، ناودانی و شمش می‌توان از طریق بورس کالا اقدام نمود. البته در حال حاضر عرضه میلگرد در بورس کالا و تیرآهن در بورس کالا تنها در روز چهارشنبه صورت می‌گیرد. میلگرد جزو محصولاتی است که در تالار صادراتی نیز عرضه میشود.
قیمت میلگرد در بورس کالا چگونه محاسبه میشود؟
قیمت فولاد در بورس کالا دارای شفافیت بالاتری خواهد بود؛ زیرا قیمت پس از قیمت‌گذاری کارشناسان مربوطه، بیشتر به نسبت عرضه و تقاضا بستگی دارد. البته نوسانات نرخ ارز و بالا رفتن قیمت دلار نیمایی در تعیین قیمت فولاد در بورس کالا مؤثر است. زمانی که نرخ دلار بالا می‌رود صنایع بالادستی و پایین‌دستی تمایل بیشتری برای صادرات محصول خود دارند و این امر سبب کاهش عرضه و درنتیجه بالا رفتن قیمت فولاد در بورس کالا میشود.
اشخاص حقیقی و حقوقی برای ورود به بازار بورس کالا باید یک کارگزار را برای انجام خریدوفروش خود انتخاب کنند. سپس می‌توانند با انجام فرایند ثبت‌نام، کد مشتری در بورس کالا را دریافت نمایند. این کد بورسی به افراد اجازه می‌دهد تا بتوانند در این بازار فعالیت داشته باشند.
برای خریدوفروش در بورس باید روند خريد كالا در سیستم معاملاتی بورس را بدانید. اولین گام برای این کار خواندن قیمت فولاد در بورس کالاست که بر روی تابلو نمایش بورس مشخص است. به‌طور مثال می‌توانید قبل از تعیین رقم درخواستی خود قیمت میلگرد را روی نمایشگر بخوانید.
نماد میلگرد در بورس چیست؟
هر کارخانه تولیدکننده مقاطع طویل فولادی یک سبد میلگرد را در بورس کالا عرضه می‌نماید. در زیر به تعدادی از سبدهای میلگرد عرضه شده در بورس اشاره شده است:
1. سبد میلگرد مخلوط (میلگرد مجتمع فولاد ظفر بناب)
2. سبد میلگرد 14 تا 32 – A3 (میلگرد آذر فولاد امین)
3. سبد میلگرد 14 تا 32 – A3 (میلگرد فولاد آذربایجان)
4. سبد میلگرد مخلوط (میلگرد جهان فولاد سیرجان)
5. سبد میلگرد مخلوط (میلگرد کارخانه ذوب‌آهن اصفهان)
6. سبد میلگرد 14 تا 25 (میلگرد مجتمع فولاد صنعت بناب)
7. سبد میلگرد 14 تا 28 – A3 (میلگرد مجتمع فولاد خراسان)
8. سبد میلگرد 14 تا 32 – A3 (میلگرد صنایع آهن و فولاد سرمد ابرکوه)
9. سبد میلگرد 14 تا 32 – A3 (میلگرد صبا فولاد زاگرس)
10. سبد میلگرد مخلوط (میلگرد فولاد روهینا جنوب)
نماد تیرآهن در بورس چیست؟
تعداد کارخانه‌های عرضه تیرآهن در بورس کالا زیاد نیست. در سال 99 کارخانه های زیر تیرآهن خود را در بورس کالا عرضه کرده‌اند:
1. سبد تیرآهن متوسط سایز 14 تا 18 (مجتمع ذوب‌آهن اصفهان)
2. سبد تیرآهن متوسط سایز 16 (کارخانه جهان فولاد غرب)
3. سبد تیرآهن متوسط سایز 14 (گروه صنایع فولاد صبح پارسیان)
4. سبد تیرآهن متوسط سایز 14 (مجتمع ظفر بناب)
5. سبد تیرآهن متوسط سایز 14 (کارخانه فولاد البرز ایرانیان)
6. سبد تیرآهن متوسط سایز 14 تا 18 (گروه ملی صنعتی فولاد ایران)
7. سبد تیرآهن نیمه سنگین سایز 20 تا 30 (ذوب‌آهن اصفهان)
8. سبد تیرآهن نیمه سنگین سایز 20 (مجتمع فولاد ظفر بناب)
9. سبد تیرآهن نیمه سنگین سایز 20 (کارخانه فولاد البرز ایرانیان)
در این میان تحویل کارخانه ظفر بناب فوری بوده اما تحویل محصولات مجتمع ذوب‌آهن اصفهان گاهی از یک تا دوماه نیز به طول می‌انجامد.
این‌ها برخی از نمادهای میلگرد و تیرآهن در بورس کالا بودند که این روزها خریدوفروش میشوند. شما برای اطلاع از قیمت‌ها می‌توانید پیش از همه قیمت میلگرد را روی سایت فروشگاهی آسرون ببینید. به‌طور مثال قیمت روز تیرآهن در کارخانه ذوب‌آهن اصفهان، قیمت میلگرد بناب و دیگر قیمت‌ها در این سایت قابل مشاهده است.
نحوه خرید فولاد از بورس کالا چگونه است؟
شاید تاکنون راهنمای خرید میلگرد و تیرآهن متعددی را مطالعه کرده باشید، اما احتمالاً در هیچ‌یک نحوه خرید میلگرد از بورس کالا یا نحوه خرید تیرآهن از بورس کالا نیامده است. در این بخش قصد داریم به این موضوع بپردازیم.
برای خرید میلگرد از بورس کالا باید برای هر معامله فرم درخواست خرید پر کنید که در آن بایستی مشخصات کامل و دقیق کالا، تولیدکننده کالا، حداکثر قیمت خرید و موارد دیگر را مشخص کرده باشید. برای برخی از کالاها مانند میلگرد نیاز به ارائه مدرک (پروانه ساختمان و ...) و داشتن شرایط خاصی لازم است تا بازار سیاه ایجاد نشود.
پس از تکمیل فرم درخواست خرید، کارگزار مربوطه شرایط را بررسی نموده و در صورت امکان، معامله انجام میشود. ممکن است کارگزاری صحبت‌هایی را نیز با تولیدکننده در مورد عرضه کالا داشته باشد.
در نحوه خرید از بورس کالا باید بدانید که معمولاً مبلغی را به‌حساب کارگزاری واریز می‌کنید. به‌طور مثال برای میلگرد این مقدار می‌تواند بین 10 تا 50 درصد از مبلغ میلگرد خریداری شده باشد. واریز این مبلغ نشان‌دهنده متعهد بودن خریدار بوده که در صورت وقوع تخلف، کارگزاری می‌تواند از این مبلغ برداشت نماید. البته اگر در این خرید نیاز به کسر کارمزد هم باشد از همین مبلغ ودیعه کسر خواهد شد. در مورد کالایی مثل میلگرد که جزو رینگ صادراتی نیز هست، باید مبلغ 5 درصد از ارزش کل کالای مورد سفارش نیز به‌حساب کارگزاری واریز شود.
در ادامه روند خرید میلگرد از بورس کالا کارگزار طبق فرم درخواست که در آن میزان، نوع، وزن، تعداد و مبلغ میلگرد آورده شده، با دیگر کارگزاران به رقابت می‌پردازد. اخیراً سازمان بورس کالا برای جلوگیری از برخی شبهات محدودیت‌هایی را برای خریداران ایجاد کرده به‌نحوی‌که هر خریدار می‌تواند تنها مقدار مشخصی میلگرد سفارش دهد و تنها درصورتی‌که کالا به مقدار کافی و با قیمتی متناسب با درخواست مشتری وجود داشته باشد، معامله انجام میشود. پس از انجام معامله اطلاعیه مربوط به جزئیات این معامله که شامل حق‌الزحمه کارگزاری، عوارض بورس و قانون و… از سوی کارگزاری به دست خریدار می‌رسد. برای خرید تیرآهن از بورس کالا نیز باید همین فرایند را طی کنید.
کارمزدهایی که باید مشتری پرداخت کند
- > 0.117 درصد از ارزش معامله برای کارگزار
- > 0.0475 درصد برای ارزش معامله کارمزد شرکت بورس کالا
- > 0.02 درصد برای ارزش معامله کارمزد سازمان بورس و اوراق بهادر
خریدار 3 روز کاری فرصت دارد تا قرارداد را تسویه نماید و در غیر این صورت باید به ازای هرروز تأخیر 0.25 درصد ارزش معامله را به‌عنوان جریمه به فروشنده بپردازد و این روند تا 10 روز کاری برقرار بوده و در پایان این ده روز معامله فسخ خواهد شد. در این صورت خریدار علاوه بر لغو قرارداد باید جریمه کارمزد کارگزار فروشنده را نیز بپردازد که از محل همان بیعانه اولیه برداشت میشود.
مهمترین نکات نحوه خرید میلگرد از بورس کالا و خرید تیرآهن از بورس کالا
در خرید میلگرد و تیرآهن از بورس کالا این موارد را در نظر بگیرید:
1. هر مقطع فولادی زمان‌بندی خاص خود را برای عرضه دارد و باید طبق آن زمان‌بندی اقدام به خرید کنید. می‌توانید اطلاعات کامل زمان‌بندی را در سایت رسمی بورس کالا به آدرس https://www.ime.co.ir/arze.html ببینید.
2. ناظر و منشی تالار یا رینگ بر روند معاملات صورت گرفته از طریق کارگزاری‌ها نظارت کامل دارند.
3. در حال حاضر ۸۶ کارگزاری در قسمت بورس کالا فعال هستند.
همواره کارشناسان اقتصادی بر تعیین قیمت آهن و مقاطع فولادی از طریق میزان عرضه و تقاضا در بورس کالا تأکید داشته‌اند. آن‌ها معتقدند تنها در این صورت است که چرخ صنعت فولاد به‌درستی می‌چرخد و می‌توان به شکوفایی هرچه بیشتر این صنعت امیدوار بود. قیمت‌گذاری از طریق بورس کالا روندی است که سال‌هاست در سراسر جهان به کار گرفته میشود و نتایج مثبت آن به اثبات رسیده است. در ایران نیز تلاش‌های بسیاری در این زمینه انجام شده که برخی به سرانجام رسیده، بعضی با شکست مواجه شده و برخی دیگر در حال اجراست. درنهایت امیدواریم هر تصمیمی که اتخاذ میشود درنهایت آثار مثبتی برای صنعت فولاد و چرخه اقتصاد کشور داشته باشد.
در مقاله بالا، خرید میلگرد از بورس کالا، خرید تیرآهن از بورس کالا و دیگر محصولات فولادی به‌طور کامل بررسی شد. عرضه محصولات کارخانه‌های فولادی در بازار بورس به‌منظور شفاف‌سازی، تغییر شرایط و کاهش التهابات بازار فولاد بوده است. گرچه مشخص است که این معاملات هنوز مشکلاتی داشته و نیاز به اصلاحات بسیار زیادی دارند.