میگرد آجدار چیست؟
میلگرد (Rebar) یا آرماتور فولادی (Steel Armature)، میله های بلند و غیرصافی هستند که مهمترین رکن هر ساختمانی در زمان ساخت است. میلگردها خلق شدند تا در کنار بتن بتواند ساختمان را سر پا نگه دارد.
داستان این است که ساختمان پس از بهره‌برداری زیر فشارهای زیادی است. اثر نیروی ثقلی (بارهای قائم مثل جاذبه و وزن ساکنان و هرآنچه در ساختمان قرار دارد) از یک طرف و نیروی جانبی (باد و زلزله) از طرف دیگر که جزو نیروهای خارجی محسوب می‌شوند. بتن نیروی فشاری وارده بر سازه را به خوبی تحمل می‌کند اما در برابر نیروی کششی مقاومت بسیار کمی دارد. همان نیروهایی که مثلاً با حرکت‌های غیرمحسوس ساختمان در مجاورت با زمین به بتن وارد میشود و باعث کشیده شدن بتن از چند طرف میشود. این نیروها باعث میشود بتن بشکند. مهندسان بعدها فهمیدند اگر میله هایی فولادی را در بتن جاساز کنند می‌تواند این مشکل را رفع کنند. همین جا بود که میلگرد خلق شد.
میگلرد دو نوع کلی دارد؛ صاف و آجدار. میلگردی را که سحطی غیرصاف و یا دِفرم شده دارد، میلگرد آجدار (Deformed Rebar) میگویند که در اصل مهمترین و پرکاربردترین میلگرد است. در واقع برای ایجاد امکان چسبندگی بتن و فولاد، برجستگی‌هایی روی بدنه میلگرد به وجود می‌آورند که باعث مقاومت بیشتر بتن در برابر کشش و فشار میشود. حالا اینکه چرا میلگرد را در بتن استفاده می‌کنند برمی‌گردد به ضریب انبساط حرارتی‌اش که با بتن همخوانی دارد (یعنی همان میزان بازشدگی در هنگام حرارت دادن).
کاربرد میلگرد
1- ساخت انواع فنداسیون (پی یا شالوده)
2- ساخت انواع دیوارهای بتنی
3- ساخت انواع تیر با مقطع هندسی ساده یا مرکب
4- ساخت انواع ستون
5-ساخت شناژهای قائم در ساختمان‌های آجری (وظیفه‌ی اصلی شناژ که از پیوستن زنجیره‌وار میلگردها به هم ساخته میشود، اتصال پی یا فونداسیون‌های عمودی به همدیگر است)
6-ساخت انواع سقف (دال‌های) بتن‌آرمه
7-ساخت تونل‌های زیرزمینی و روزمینی
8-ساخت سدهای بتنی (تک قوسی و دو قوسی)
9-ساخت پایه‌های برق فشار قوی
۱۰- رابیتس کاری
و ...
استانداردهای میلگرد
تولید میلگردهای آجدار در ایران طبق جدول استاندارد میلگرد روسی است؛
1- میلگرد ساده (A1) ۲۴۰ – نرم و بدون آج (Plain Rebar)
2- میلگرد نیمه سخت با آج ساده (A2) ۳۴۰ – آجدار مارپیچ
3- میلگرد سخت با آج پیچیده (A3) ۴۰۰ – آجدار جناقی (Reinforced Deformed Rebar)
4- میلگرد سخت با آج پیچیده (A4) ۵۰۰ و ۵۲۰ – آجدار مرکب
نکته: اعدادی که در مقابل نام میلگردها نوشته شده، میزان فشاری ست که می‌توانند تحمل کنند. مثلا میلگرد ساده می‌تواند فشار ۲۴۰ مگاپاسکال را تحمل کند.
انواع میلگرد
میلگرد ساده A1
همانطور که گفتیم ساده‌ترین نوع میلگرد بوده که مقاومت کششی آن به ترتیب 2400 و 3600 کیلوگرم بر سانتیمتر مربع است. میلگردها به طور کلی با اندازه قطر مقطع دایره‌ایشان نامیده می‌شوند که همان سایزشان است. مثلاً میلگرد A4 دارای سطح مقطع‌های ۸ تا ۵۰ میلیمتر است که به عنوان سایزهای 8 تا 50 شناخته می‌شوند. بیشترین کاربرد این میلگرد در آهنگری‌ها برای عملیات جوشکاری و تغییر شکل است.
میلگرد آجدار A2
اولین نوع از انواع میلگرد آجدار است که مقاومت کششی‌اش از ۳۰۰۰ تا ۵۰۰۰ کیلوگرم بر سانتیمتر مربع است. از آنجایی که آج‌های این میلگرد به صورت فنری و موازی است، به آن میلگرد فنری هم گفته میشود. تغییر شکل نسبی پلاستیکی آن هم تقریبا ۱۹ درصد است که به همین دلیل به عنوان نیمه خشک (ترد) و نیمه نرم شناخته میشود. برای همین توصیه میشود بهتر است روی آن جوشکاری صورت نگیرد. این میلگرد برای خاموت‌زنی مناسب است. A2 در سطح مقطع‌هایی با قطر ۸ تا ۴۰ میلیمتر تولید میشود که بیشترین مصرف آن در سایزهای ۸، ۱۰ و ۱۴ میلیمتر است.
میلگرد آجدار A3
مقاومت کششی این میلگرد از ۴۰۰۰ تا ۶۰۰۰ کیلوگرم بر سانتی مربع است. تغییر شکل نسبی پلاستیکی آن ۱۴ درصد است که به هچ وجه برای تغییر شکل و یا جوشکاری مناسب نیست چون بسیار ترد است. کافی است دستگاه جوش را روی آن قرار دهید تا نتیجه‌اش را خودتان ببینید! میلگرد a3 هم دارای آج‌هایی جناقی شکل است، چیزی شبیه میلگرد فنری.
میلگرد آجدار A4
مقاوم‌ترین میلگردهای موجود در کشور میلگردهای آج ۵۰۰ و آج ۵۲۰ (و بعضی کارخانه‌ها آج ۵۵۰) هستند که به اختصار A4 نامیده می‌شوند. مقاومت کششی این میلگردها ۵۰۰۰ تا ۷۰۰۰ کیلوگرم بر سانتیمتر مربع است که توانایی تحمل فشار ۵۰۰ و ۵۲۰ (و ۵۵۰) مگاپاسکال را دارند. یعنی نهایت فشاری که می‌توانند تحمل کنند تا این مقدار است و اگر فشار فقط کمی از این عدد رد شود، میلگرد می‌شکند.
استفاده از این میلگرد در گذشته چندان مرسوم نبوده اما به تازگی تقاضا برای آن بیشتر شده است مخصوصاً وقتی در میزان مصرف و وزن میلگردها صرفه‌جویی میشود. یعنی وقتی از این میلگرد استفاده میشود، چون میزان مقاومتش بیشتر از باقی میلگردهاست، قاعدتاً تعداد استفاده شده در بنا هم کمتر میشود و همین باعث میشود وزن میلگردهای استفاده شده کمتر شود. مثلاً در ساخت یک ستون، به جای استفاده از ۸ شاخه میلگرد a3، از تعداد کمتری a4 استفاده می شود که وزن کل را کمتر می‌کند. در واقع گفته میشود وزن میلگردهای استفاده شده، ۲۵ درصد کاهش خواهد داشت.
مقاوم‌ترین میلگرد کدام است؟
میلگردها بر اساس بالا و یا پایین بودن مقاومت تسلیم و مقاومت نهایی دسته‌بندی می‌شوند و به ترتیب بر اساس افزایش مقاومت، از A1 تا A4 نامگذاری می‌شوند که A4 مقاوم‌ترین میلگرد کاربردی در صنعت ساختمان است.
چیزهایی که باید بدانید
بندیل چیست؟
اگر اولین بار است که می‌خواهید میلگرد بخرید، حتماً اصطلاح بندیل را خواهید شنید. توضیح ساده‌ای دارد؛ به بسته‌بندی میلگرد در کارخانه بندیل گفته میشود. البته ظرفیت بسته‌بندی این محصول در کارخانه‌های مختلف، متفاوت است. وزن هر بندیل به طورکلی از ۲ تن تا ۵٫۵ تن متغیر است. مثلاً بندیل میلگرد سایز ۱۲ کارخانه ذوب آهن اصفهان ۴ تن و ۷۰۰ کیلوگرم است و وزن هر شاخه هم ۱۰٫۵ کیلوگرم. با تقسیم این دو عدد، تعداد شاخه‌ها در هر بندیل مشخص میشود؛ ۴۴۷ شاخه.
برای اینکه ببینید وزن بندیل چقدر است، در هنگام تحویل میلگردها باید به پلاک فلزی‌ای که روی بندیل‌ها وجود دارد دقت کنید. روی این پلاک‌ها علاوه بر نام کارخانه و علامت استاندارد ملی، اطلاعات دیگری مثل وزن بسته، نوع میلگرد، نمره میلگرد (قطر اسمی) و شماره ذوب یا بهر نوشته شده است.
وزن میلگرد را چطوری اندازه گیری کنیم؟
وزن هر شاخه میلگرد در کارخانه های مختلف نسبت به هم متفاوت است. اما ما اینجا به شما نشان می‌دهیم که وزن هر شاخه را چطور به دست آورید. فرمول‌های پیچیده‌ای برای این کار وجود دارد ولی ما راه ساده‌اش را به شما نشان می‌دهیم. سایز میلگرد را در خودش ضرب کنید و عدد به دست آمده را تقسیم بر ۱۶۲ کنید. با این فرمول وزن یک متر از این میلگرد به دست می‌آید. برای داشتن وزن یک شاخه از همان میلگرد باید عدد به دست آمده را در طول شاخه ضرب کنید. مثلاً برای محاسبه وزن یک شاخه ۱۲ متری از میلگرد آجدار سایز 14 استاندارد A3 کارخانه فولاد میانه تبریز اینکار را انجام می‌دهیم:
۱۹۶ = ۱۴ × ۱۴
۱.۲ = ۱۶۲ ÷ ۱۹۶
۱۴.۵ = ۱۲ × ۱.۲