وزن میلگرد هم مانند سایر مقاطع فولادی به‌صورت کیلویی اعلام می‌شود. به همین دلیل معمولاً محاسبه وزن هر شاخه و قیمت آن، بر عهده خریدار است. وزن هر شاخه میلگرد به عوامل مختلفی مثل گرید، سایز، آلیاژ و استاندارد به کار رفته در ساخت آن بستگی دارد.
آگاهی از روش‌های محاسبه وزن میلگرد اهمیت زیادی دارد؛ چرا که با دانستن آن‌ها می‌توانید وزن واقعی هر شاخه از میلگرد را با آن چه که فروشنده ادعا کرده مقایسه کنید؛ تا از صحت ادعای او مطلع شوید. از طرف دیگر، به علت زلزله‌خیز بودن کشور ما، استفاده از مصالح با کیفیت و استحکام بالا در ساخت و ساز اهمیت زیادی دارد. نزدیک بودن وزن میلگرد به وزن استاندارد، از پارامترهای مهم در میزان مرغوبیت آن است.
همچنین وزن مخصوص میلگرد در کنار قیمت آهن، دو عامل مهم و اثرگذار بر قیمت روز میلگرد هستند. میلگرد از نظر ظاهری به 2 دسته ساده و آجدار تقسیم می‌شود اما از نظر بسته‌بندی، دارای 2 نوع کلاف و شاخه‌ای است. قیمت میلگرد کلاف به‌صورت شاخه‌ای اعلام می‌شود؛ اما از آنجایی که وزن کل کلاف نیز معمولاً مشخص است، محاسبه قیمت هر کلاف به آسانی انجام می‌شود.
چرا محاسبه وزن میلگرد اهمیت دارد؟
اهمیت محاسبه وزن میلگرد هنگام طراحی، اجرا و قیمت گذاری مشخص می‌شود. چراکه با بالا رفتن قطر و وزن میلگرد به مراتب قیمت آن نیز افزایش خواهد یافت. روشهایی که در ادامه می‌خوانید، بیشتر برای محاسبه وزن میلگردهای شاخه‌ای و محاسبه وزن میلگرد حرارتی به کار می‌روند.
1. چگونه با استفاده از جداول استاندارد وزن میلگرد را محاسبه کنیم؟
استانداردهای ISNO 3132 ایران، GOST 5781 روسیه، BS 4449 بریتانیا و DIN 488:86 معروف‌ترین استانداردهای میلگرد در ایران هستند. قدیمی‌ترین استاندارد مورد استفاده، استاندارد GOST 5781 روسیه است که گریدبندی میلگرد با نام‌های A1، A2، A3 و A4 بر اساس این استاندارد انجام شده است.
متن هر کدام از این استانداردها دارای یک جدول وزنی است که وزن میلگردهای تولید شده بر اساس هر استاندارد، باید با جدول وزنی مخصوص آن مطابقت داشته باشد. در هر کدام از این جدولها، وزن هر سایز میلگرد در واحد متر درج شده است. با استخراج وزن مربوط به هر سایز و ضرب آن در طول هر شاخه، میتوان وزن مخصوص آن را به دست آورد.
2. جدول وزنی اعلام شده توسط کارخانه چه کاربردی در محاسبه وزن میلگرد دارد؟
کارخانه‌های تولیدکننده میلگرد معمولاً جدول وزنی میلگردهای خود را در اختیار خریدار قرار می‌دهند. این جدول وزنی بر اساس استانداردی است که کارخانه در ساخت میلگردهای خود از آن بهره گرفته است. وزن درج شده در این جدول با جدول وزنی استاندارد مربوطه، تفاوت چندانی ندارد و ظاهر آن‌ها شبیه به یکدیگر است. وزن میلگرد کارخانه‌های مختلف با یکدیگر تفاوت دارد؛ اما مهمترین نکته‌ای که در کنار وزن باید در نظر داشته باشید، کیفیت ساخت میلگرد است. با مطالعه راهنمای خرید میلگرد، می‌توانید برترین تولیدکنندگان میلگرد با کیفیت را بشناسید.
3. با استفاده از جدول اشتال چگونه می‌توانید وزن میلگرد را محاسبه کنید؟
جدول اشتال میلگرد یک جدول استاندارد وزنی است که با استاندارد آلمانی DIN انطباق دارد. در این جدول در جلوی هر سایز میلگرد مواردی همچون مساحت سطح مقطع و وزن هر متر ذکر شده است. برای استفاده از این جدول، ابتدا باید به ستون مساحت مراجعه کنید و در آن به دنبال کوچک‌ترین عددی بگردید که بزرگ‌تر یا مساوی مقدار مساحت میلگرد موردنظر شما باشد. از همان ردیف می‌توانید نمره میلگرد مورد نیازتان را پیدا کنید.
جدول اشتال در محاسبه میزان میلگرد مورد نیاز برای مسلح کردن بتن نیز کاربرد دارد.
4. محاسبه وزن میلگرد با استفاده از فرمول چگونه انجام می‌شود؟
برای بررسی صحت ادعای سازنده یا فروشنده میلگرد در مورد استاندارد بودن وزن آن، می‌توانید از چند راه ساده استفاده کنید:
روش اول: گرفتن نمونه از فروشنده
یکی از راه‌ها، درخواست از فروشنده برای در اختیار قرار دادن یک نمونه کوچک از میلگرد موردنظر است. پس از گرفتن نمونه، کافی است تا آن را وزن کرده و طولش را نیز به دست آورید. پس از تقسیم وزن نمونه بر طول آن ، وزن هر متر میلگرد به دست می‌آید. در مرحله آخر کافی است تا عدد به دست آمده را با توجه به سایز میلگرد، با وزن مخصوص آن در جدول استاندارد مقایسه کنید. در صورتی که وزن به دست آمده با عدد وزنی متناظر سایز میلگرد مساوی یا بزرگ‌تر از آن باشد، میلگرد موردنظر استاندارد است.
طول نمونه/وزن نمونه = وزن هر متر میلگرد به کیلوگرم
در این فرمول باید وزن را به گرم و طول را به میلی‌متر وارد کنید.
روش دوم: استفاده از فرمول کارگاهی
این فرمول سریع‌ترین راه برای محاسبه وزن میلگرد به ازای هر متر است. فرمول کارگاهی توسط استاندارد ملی INSO 3132 یا همان ISIRI 3132 پیشنهاد شده و وزن هر متر از میلگرد خریداری شده نباید تفاوت چندانی با عدد به دست آمده از این فرمول داشته باشد. فرمول محاسبه وزن میلگرد با استفاده از فرمول کارگاهی به شرح ذیل است:
162/نمره میلگرد به توان 2 = وزن هر متر میلگرد به کیلوگرم
روش سوم: استفاده از وزن مخصوص فولاد
این فرمول از استاندارد آلمانی DIN استخراج شده و از قدیمی‌ترین
روش محاسبه وزن میلگرد است. این فرمول وزن میلگرد را به ازای میزان متراژ مورد نیاز شما محاسبه می‌کند؛ در حالی که فرمول‌های بالا برای محاسبه وزن میلگرد را به ازای هر متر به کار می‌روند. فرمول محاسبه میلگرد عبارت است از:
7.8/1000*3.14*طول*قطرمیلگرد به توان 2 = وزن هر متر میلگرد به کیلوگرم
در این فرمول باید قطر و طول را به میلی‌متر وارد کنید.
نحوه محاسبه وزن میلگرد آجدار یا ساده هیچ تفاوتی باهم ندارند؛ اما نکته قابل توجه در این مبحث این است که کم بودن وزن میلگرد نسبت به وزن استاندارد، همیشه هم بد نیست. برخی از میلگردهای سبک، کیفیت ساخت بالایی دارند. اگر برای بخشی‌هایی از سازه که بار زیادی روی آن‌ها وارد نمی‌شود میلگرد سبک انتخاب کنید، می‌توانید در هزینه‌های کلی پروژه صرفه‌جویی کنید. بدست آوردن وزن میلگرد یا محاسبه وزن میلگرد ساختمان یکی از حساس‌ترین مراحل پیش از آغاز ساخت و ساز بوده و به شما کمک می‌کند تا با استفاده از فرمول محاسبه وزن یک متر میلگرد، بفهمید که دقیقا باید چقدر برای خرید این مقطع فولادی هزینه کنید.